Strona działa dzięki wsparciu Starostwa Powiatowego w Wolsztynie

Home Historia Powstania Publikacje Powstanie w internecie Klub młodzieżowy Archiwum Cele TPPW Linki Kontakt Autorzy
 

 

W dniu 14 grudnia 2011 roku w poznańskim Muzeum Powstania Wielkopolskiego  odbyło się spotkanie Komisji Historycznej Zarządu Głównego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 z  prof. dr. hab. Januszem Karwatem oraz prof. dr. hab. Bernardem Piotrowskim na temat: „Pamięć o Powstaniu Wielkopolskim  w latach 1919-1939 ( historiografia, instytucje, autorzy )”.

Pamięć o Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919  w Polsce i Niemczech w latach 1919 – 1939  rozpatrywać można  w aspektach:
a) w bezpośredniej analizie naukowej, względnie w ocenie publicystycznej przebiegu wydarzeń wojskowych oraz ich kontekstu politycznego i społeczno-gospodarczego na przełomie 1918 i 1919 r..
b) w śledzeniu roli  Powstańców Wielkopolskich oraz kombatantów niemieckich jako w pewnym sensie zamkniętych społecznie, ale nie politycznie grup, które wpływały na historiografię i instytucje zajmujące się pamięcią historyczną.
Stronę polską tych zmagań przedstawi prof. dr hab. Janusz Karwat a stronę niemiecką prof. dr hab. Bernard Piotrowski. Moderatorem spotkania był dr Zdzisław Kościański ( przewodniczący Komisji Historycznej ZG TPPW 1918/1919).
Interpretacja   przebiegu   wydarzeń   Powstania   Wielkopolskiego,   ich społecznego    oraz    polityczno-narodowego    tła,    międzynarodowego wydźwięku była całkowicie różna w niemieckiej i polskiej historiografii, a o wymianie opinii i stanowisk mowy nie było. Niemcy mieli prawo do własnej wizji oraz obrazu wydarzeń ale nie mieli prawa moralnego oraz politycznego do ich przeinaczania i fałszowania (np. cech charakterologicznych Powstańca).
W historiografii niemieckiej Powstanie było tylko środkiem do celu bardziej nadrzędnego w polsko-niemieckiej „wojnie piór" - mianowicie do rewizji postanowień wersalskich w kwestii granicy z Polską.
Niemiecka historiografia o Powstaniu, głównie prezentowana w ośrodku pilskim (np. prace H.J. Schmitza, K. Perdelwitza) czy berlińskim (np. S. v. Cleinow) miała charakter publicystyczno-pamiętnikarski. Brakowało prac sensu stricte naukowych zarówno analitycznych jak i syntetycznych. Synteza Powstania nie powstała ani po stronie niemieckiej ani też w historiografii polskiej.
W polskiej, a bardziej jeszcze niemieckiej (z większą dozą nacjonalistycznych uprzedzeń i animozji) literaturze wytworzyły się o Powstaniu liczne legendy, mity, stereotypy, które szczególnie po stronie niemieckiej włączone zostały do otwartej walki narodowej, zwłaszcza na Pograniczu polsko-niemieckim. Presja realiów politycznych zagrożonej Polski ze strony zachodniego sąsiada oraz ekspansywność polityki wewnętrznej i zagranicznej szczególnie III Rzeszy powodowały, że często o badaniach naukowych, obiektywnych mowy nie było (także w sporach o charakter, następstwa polityczno-militarne Powstania). Debaty powstańcze stanowiły jeden z najbardziej kontrowersyjnych problemów historiograficznych w konfrontacji nauki polskiej i niemieckiej naszego stulecia. Zwycięstwo Powstania Wielkopolskiego było zarazem zwycięstwem orientacji zachodniej przynajmniej w poznańskim środowisku politycznym; zaś polemiki o jego właściwy sens oraz interpretację były jedną z form walki o utrwalenie polskiej racji stanu nad Wartą i Bałtykiem (oczywiście poza powstaniami śląskimi).
Polscy kombatanci oraz historycy Powstania Wielkopolskiego zabiegali przede wszystkim o:
a)   sprawiedliwą  ocenę wartości  ogólnych  i  bilateralnych  (między, Polską i Niemcami) w opinii i nauce niemieckiej, co nie było możliwe do urzeczywistnienia w realiach politycznych II Rzeczypospolitej z jednej a republiki weimarskiej i III Rzeszy z drugiej strony;
b)   uznania przez sanacyjne władze polskie (łącznie z powstaniami śląskimi) ważnych treści i następstw Powstania w kształtowaniu się polskiej granicy zachodniej i tzw. orientacji zachodniej (piastowskiej) w polskiej praktyce i myśli politycznej II Rzeczypospolitej.
Pełniejsze wyjaśnienie roli i funkcji Powstania Wielkopolskiego w polskiej i niemieckiej myśli politycznej wymaga jednakowoż dalszych pogłębionych badań, zwłaszcza archiwalnych utrudnionych zniszczeniami dokumentów w czasie II wojny światowej.
Uczestnicy spotkania uzyskali informacje na temat wizji oraz obrazu ówczesnych wydarzeń przez ich uczestników i historiografię. Ponadto poznali źródła licznych legend, mitów, stereotypów oraz fałszowania np. cech charakterologicznych Powstańca przez stronę niemiecką. W spotkaniu z naukowcami uczestniczyła obok regionalistów także młodzież ze szkół w Opalenicy, Nowego Tomyśla i Poznania. Następny wykład historyczny w Odwachu zaplanowano na 25 stycznia 2012 roku a tematem przewodnim będzie udział Wielkopolan w polskich powstaniach wyzwoleńczych. 

 

                                                                                                                   dr Zdzisław Kościański

                                                                                                               Przewodniczący Komisji Historycznej

                                                                                                                    ZG TPPW 1918/1919